Nie bójmy się tego powiedzieć, rodzicielstwo to najbardziej wymagająca praca ze wszystkich. Dla rodziców nastolatków ta rola jest szczególnie trudna. Młody człowiek każdego nowego poranka, już nie jest tym, kim był wczoraj. Zauważanie i akceptowanie tych przemian jest kluczowe, jeśli zależy nam na tym, by wspierać nastolatka. W tym artykule omówimy, jak jako świadomi rodzice, możecie towarzyszyć swoim dzieciom we wchodzeniu w dorosłość.

Rola rodziców w rozwoju nastolatka

Czas dorastania to wiele zmian i trudności, zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Jednym z głównych wyzwań, przed którymi stają opiekunowie, jest zapewnienie swoim nastolatkom odpowiedniego wsparcia psychicznego w trakcie tego burzliwego okresu. Sposób postrzegania świata przez nastoletnie dzieci zmienia się z dnia na dzień, a zachowanie tych młodych ludzi bywa nieprzewidywalne. Ta niestałość w działaniu może być dla dorosłych już na tyle odległym wspomnieniem własnej młodości, że staje się trudna do pojęcia.

Młodzi ludzie w ten sposób szukają swojej niezależności i wolności, co dla rodziców zwykle nie jest łatwym doświadczeniem. W końcu jeszcze tak niedawno ten dorastający człowiek był dzieckiem, które potrzebowało naszej stałej obecności. Teraz nierzadko zupełnie przeciwnie – wstydzi się nas i stroni od kontaktu z nami. Jeśli spojrzeć na to z dystansu, może to być naprawdę krzepiący sygnał. W końcu nasze dziecko dojrzewa i odkrywa swoją własną tożsamość, która na naszych oczach przybiera coraz konkretniejszą formę.

Przyjrzyjmy się zatem bliżej temu, jak jako opiekunowie, możemy towarzyszyć nastolatkom w tym ważnym dla nich czasie.

Jak wspierać nastolatka w radzeniu sobie z emocjami?

W wieku nastoletnim rozwój emocjonalny odgrywa niezwykle ważną wolę. Młodzi ludzie często borykają się z trudnościami w radzeniu sobie z emocjami, takimi jak gniew, lęk, smutek czy wstyd. Wszystko to ma swoje źródła w zmianach zachodzących w nastoletnim mózgu. Ze względu na to, że przemiany te zachodzą stopniowo i z różną dynamiką, młodzi ludzie nadal będąc po części dziećmi i już po części dorosłymi, wykazują bardzo specyficzne skłonności. Jest to czas, kiedy w procesie integracji mózgu rozwija się zdolność do regulacji emocji i impulsów, podejmowania refleksji nad samym sobą czy realnej oceny ryzyka. U nastolatków rozwija się również intelekt i pamięć, a co za tym idzie, także zdolność do logicznego, dedukcyjnego i symbolicznego myślenia oraz odczytywania i interpretacji sytuacji społecznych. Zdobywanie tych umiejętności ostatecznie prowadzi do umożliwienia młodemu dorosłemu samodzielnej, adekwatnej oceny własnego zachowania i procesów myślowych. Zmiany te wymagają jednak czasu i odpowiedniego wsparcia emocjonalnego.

Najprostszym, co możemy zrobić, by wesprzeć nastolatka w radzeniu sobie z emocjami, jest zapewnienie mu przestrzeni do ich wyrażania. Ważne jest, aby rodzice aktywnie słuchali swojego dziecka i zaświadczali swoim zachowaniem, że może na nich liczyć. Kluczowym jest również wspieranie nastolatków w rozwijaniu umiejętności rozpoznawania swoich emocji, kontrolowania impulsów i radzenia sobie ze stresem. Nie mniej ważne, jest pielęgnowanie nawiązywania zdrowych relacji z innymi ludźmi. Rodzice najskuteczniej mogą w tym procesie pomóc, samym sobą dając dobry przykład. Co więcej, wsparcie emocjonalne i akceptacja dziecka wraz z zachodzącymi w nim procesami, tworzą warunki do zdobywania przez dzieci przewidzianych dla tego etapu rozwoju umiejętności. Jeśli jednak problemy emocjonalne się nasilają i tracimy kontakt z naszym dzieckiem, warto poprosić o pomoc specjalistę.

Jak radzić sobie z konfliktami z nastolatkiem?

Młodzi ludzie nierzadko mieszczą w sobie cały repertuar emocji i uczuć, co bywa przytłaczające, zarówno dla nich, jak i otoczenia. Konflikty z nastolatkiem są nieuniknione, ale można się nauczyć skutecznie z nimi radzić. Ważne jest, aby słuchać swojego dziecka i próbować zrozumieć jego perspektywę. Należy również wyrażać swoje uczucia i potrzeby w sposób jasny i konkretny. Warto unikać krytykowania dziecka i zamiast tego skupić się na konkretnej sytuacji i zachowaniu. Ważne, aby wspierać nastolatka i okazywać mu miłość, nie tylko w trudnych sytuacjach.

Wiek nastoletni może czasem do złudzenia przypominać rodzicom czas buntu dwulatka. W rzeczy samej ten etap rozwoju jest równie intensywny, a dziecko odkrywa swoją niezależność, na zupełnie nowych zasadach. W przypadku niezgody, warto razem ze swoim dojrzewającym dzieckiem wspólnie szukać rozwiązań. Ważnym jest jednak, aby dać mu się wykazać w ich odnajdywaniu – bez wyręczania, krytykowania i chronienia za wszelką cenę przed podjęciem, w naszym mniemaniu, złej decyzji. Jeśli konflikt staje się permanentny, warto skorzystać z pomocy specjalisty.

Jak wspierać budowanie tożsamości u nastolatka?

W okresie dojrzewania młodzi ludzie odczuwają silną potrzebę określenia swojego miejsca w świecie i definiowania swojej tożsamości. Według teorii rozwoju psychospołecznego autorstwa Erika Ericksona czas nastoletni to okres rozwijania poczucia tożsamości. Na tym etapie życia istotne jest, aby dawać dorastającym dzieciom przestrzeń do eksplorowania zainteresowań i pasji, tak aby mogli odkrywać odpowiedzi na pytania o tym, kim są i co chcą robić w życiu. Może się to realizować poprzez udział w różnego rodzaju zajęciach i wydarzeniach. Rozwijanie w ten sposób swoich kompetencji, pozwala zarazem na budowanie zdrowego poczucia własnej wartości. Co więcej, poczucie przynależności do grupy o podobnych zainteresowaniach, wartościach czy aspiracjach pomaga w określaniu swoich ról w społeczeństwie. Bycie częścią społeczności pielęgnuje również w człowieku niezwykle cenne zaufanie do siebie i innych.

Chcąc wspierać w dzieciach proces nakreślania kształtu własnej tożsamości, ważne jest, aby opiekunowie zachęcali młodych ludzi do samodzielności. Mogą robić to, wprawiając dzieci w podejmowaniu autonomicznych decyzji, oferując swoją pomoc, jedynie wtedy, kiedy rzeczywiście pojawia się taka potrzeba. Młodzi ludzie brani na poważnie, uważnie słuchani i akceptowani takimi, jakimi są, nabierają odwagi do poszukiwania własnych dróg i dojrzałego samostanowienia.

Jak wspierać nastolatka w wyborze drogi edukacyjnej i zawodowej?

Określenie swoich planów na przyszłość to ważne, ale i niełatwe zadanie stojące przed każdym młodym człowiekiem. Istotne jest, aby rodzice stworzyli akceptujące warunki do rozmów na temat aspiracji życiowych swojego dziecka. Przy okazji takich rozmów można razem zidentyfikować mocne strony nastolatka, jego preferencje, umiejętności i zainteresowania. Wszystkie te elementy mogą złożyć się na przyszłą drogę życiową młodego człowieka. Warto zatem zachęcać go do rozwijania swoich pasji i udziału w różnego rodzaju zajęciach, które mogą okazać się niezwykle cennymi doświadczeniami. Korepetycje, wolontariat czy praktyki – wszystkie te zajęcia wspomagają dokonanie bardziej świadomego wyboru dotyczącego przyszłości. 

Wspieranie nastolatka w wyborze drogi edukacyjnej i zawodowej wymaga także dostarczenia informacji na temat różnych możliwości rozwoju. Warto zacząć od wykorzystania swojej wiedzy i zasobów, które można odkrywać wspólnie z dzieckiem. Pomocne okazać się może zachęcanie nastolatków do rozmów z doradcami zawodowymi, będącymi na bieżąco z realiami rynku pracy. Doświadczeni w pracy nad realizacją ludzkiego potencjału, spojrzą na młodego człowieka świeżym okiem. Najważniejsze, by wyposażyć młodego człowieka w zaufanie do samego siebie i uzmysłowić mu, że nie jest ujmą, szukać wsparcia w podejmowaniu ważnych, życiowych decyzji, nawet będąc dorosłym.

Jak znaleźć odpowiedni balans między kontrolą a wolnością

W wieku nastoletnim w dziecku pojawia się silna potrzeba niezależności. Wymaga to od opiekunów elastyczności, szacunku do ich samostanowienia i otwartości na nowe potrzeby. Z jednej strony, kontrola rodzicielska jest nadal ważna, aby zapewnić bezpieczeństwo i uniknąć potencjalnych niebezpieczeństw, których nastoletni mózg nie potrafi jeszcze tak trafnie identyfikować. Z drugiej strony, dojrzewająca młodzież potrzebuje dużo przestrzeni do eksperymentowania i zbierania własnych, niepowtarzalnych doświadczeń. Ważne jest, aby pozwalać nastolatkowi na podejmowanie samodzielnych decyzji i doświadczanie ich konsekwencji. Swoich podopiecznych wspierać możemy poprzez kierowanie i podpowiadanie, gdzie mogą poszukiwać rozwiązań danego problemu.

Zadbanie o równowagę między kontrolowaniem a dawaniem wolności jest niełatwym wyzwaniem dla rodziców. Kochający opiekunowie chcą zapewnić swoim dzieciom bezpieczeństwo, które pozwala na rozwijanie samodzielności. Balans pomiędzy kontrolą a wolnością powinien być dopasowany do potrzeb oraz poziomu dojrzałości nastolatka. Częste błędy rodziców na tym etapie rozwoju to krytykowanie postępowania dziecka czy zbytnie kontrolowanie i narzucanie swojej wizji na dziecko przy braku szczerego zaangażowania w jego życie. Młody człowiek potrzebuje naszego wsparcia emocjonalnego i akceptacji, aby czuć się pewnie, wchodząc w dorosłość.

Relacja oparta na zaufaniu

Wspieranie swojego dziecka we wszystkich wymienionych kwestiach wspomaga rozwój Waszej relacji. Indywidualny kontakt z uczniami utwierdza nas w przekonaniu, że dzieci przede wszystkim potrzebują zwyczajnej rozmowy bez oceniania. Nie zapominajcie zatem o tym, co najprostsze – o słuchaniu tego, czym dziecko się z Wami dzieli i okazywaniu zainteresowania jego życiem. Dbajcie o wspólne spędzanie czasu i docenianie sukcesów swojego dziecka. Wspierać nastolatka możecie już poprzez samo zauważanie i akceptację zmian, przez które przechodzi, a także zapewnienie mu przestrzeni do wyrażania swoich emocji. Warto być autentycznym i szczerze dzielić się doświadczanymi przez siebie emocjami pokazując, że ich odczuwanie jest czymś naturalnym.

Rodzice świadomi swojej roli angażują się w rozwój swojego dziecka, jednocześnie respektując jego indywidualność. Prawdziwy szacunek i wsparcie niosą ze sobą niezwykły skarb. Dodają odwagi do ruszenia w podróż ku dojrzałemu życiu. Mamy nadzieję, że ten artykuł pomógł Wam zrozumieć Wasze nastoletnie dzieci nieco lepiej. A jakie są Twoje doświadczenia w roli rodzica dorastającego człowieka? Podziel się z nami swoimi przemyśleniami w komentarzu.